فرهنگ و مراسم های شهر آمل

 شهر آمل به شهر علم و فلسفه و هزار سنگر و دیار علویان و مرعشیان و اشکانیان در ایران معروف است.از نظر شعر، ادب، هنر، خطاطی، تاریخ، سیاست، فقه، تفسیر و فلسفه مشاهیر زیادی از این شهر برخاسته‌اند. آمل از فرهنگ و تمدن بسیار کهن و اصیل آریایی برخوردار است و به دلیل داشتن این تمدن باستانی و دیرینه مراسم‌های باستانی و به دلیل علاقه به دین و مذهب مراسم مذهبی بس با شکوهی در این دیار کهن برگزار می‌گردد، پس از گرویدن مردم آن به اسلام، برخی از مراسم باستانی بسته به فرهنگ مردمان مختلف مازندرانی با آداب اسلامی در آمیخته و بنا بر این شیوه اجرای آن در هر روستا با روستای دیگر متفاوت است.

معماری و گردشگری در آمل

 شهر آمل با زیبایی وصف ناپذیر در مرکزاستان مازندران در دامنه جنگلی و زیبای البرز و کوه دماوند با وجود بیشترین جاذبه‌های گردشگری مازندران و امکانات پذیرایی وتفریحی است که لقب نگین جهانی در قلب شمال کشور را به خود اختصاص داده است و به عنوان یکی از تاریخی ترین شهرها و شهر قدیم آمل و جاذبه های زیبا و سرسبزی با وجود جاده پر تردد کشور یعنی جاده هراز توریست های زیادی از سراسر ایران وجهان به این شهر زیبا سفر کرده و یا از آن گذر میکنند.آمل از شهرهای باستانی با معماری ایرانی محسوب می شود که بیشترین معماری را در زمان صفویان،اسلام،قاجار به خود دیده است

تاریخچه اساطیری و وقایع تلخ تاریخی

می توان گفت آمل پایتخت اساطیری است چون نبردهای فریدون آرش ضحاک کیخسرو و ... در زیر پای دیو سفید آمل انجام شده است.شهر آمل از روزگاران کهن همواره شهری آباد و پر رونق بوده است. سیمای  این شهر باستانی، از لا به لای هزاره های مه گرفته ی تمدن های پیش  آریایی در فلات ایران رخ نموده و پیشینه ی تاریخی آن با افسانه ها و  اساطیر پرشکوه ایرانی در هم آمیخته است. نام آمل شانزده بار در شاهنامه ی سترگ فردوسی یاد شده است.فریدون، پادشاه اسطوره ای که اژدهاک ماردوش را درون چاهی در دماوندکوه  آویخت، خود پرورش یافته ی دامان البرز بود و پژوهشگران، پایتخت او را   حوالی آمل می دانند و امروز نیز باشندگان لاریجان، دشت خرمی در پای دماوند را  تخت فریدون می خوانند.

آمل در گفتارها

پیرنیا می نویسد : « وقتی آریایی ها به فلات ایران آمدند ، مردمانی یافتند که زشت و از حیث نژاد و عادت و اخلاق و مذهب پست تر از آنان بودند . آریایی ها مردم بومی از « دیو » یا « تور » نامیدند. علاوه بر این در مازندران آثاری بدست آمده که خیلی قدیمی است ودلالت بر صحت این استنباط می نماید . رفتار آریایی ها با این مردم بومی مانند رفتار غالب با مغلوب بود ، بخصوص که آریانها آنها را از خود پست تر می دانستند ، بنابراین در ابتدا هیچ حقی برای آنها قائل نبودند . « 

اردشیر برزگر می نویسد : « هزاران سال ، پیش از آمدن آریاهای ایرانی به فلات ایران چندین گروه مردمان بومی که چهار گروه آن مشهورترند در این فلات جای داشتند که چگونگی دوره های پیشین آن چندان روشن نیست .

موقعیت جغرافیایی آمل

شهر آمل واقع در جلگه مازندران و طرفین رود هراز با بلندای ۷۶ متر از گستره دریا در ۵۲ درجه و ۲۱ دقیقه بلندای شرقی و ۲۶ درجه و ۲۵ دقیقه عرض شمالی و در فاصله ۷۰ کیلومتری غرب ساری، مرکز استان، هجده کیلومتری جنوب دریای مازندران و شش کیلومتری شمال دامنه کوه البرز و ۱۸۰ کیلومتری شمال شرقی تهران قرار دارد.

 آب و هوا

آب و هوای شهرستان آمل نظیر سایر نقاط مازندران است؛ در تابستان‌ها گرم و مرطوب و در زمستانها ملایم. حداکثر ریزش باران در ماه آذر و حداقل آن نیز در ماه تیر است؛ و دارای آب و هوا خاص در مناطق خود می‌باشد.

پل دوازده چشمه

 پل دوازده چشمه در دوران پادشاهی شاه عباس صفوی بر روی رود هراز در مرکز شهر آمل در ابتدای خیابان سبزه میدان احداث گردیده و در دوران قاجار به طور کامل مرمت و بازسازی شده و دو بخش شرقی و غربی شهر را بهم متصل می‌کند. گرچه این پل پیش از دوره صفوی وجود داشته ولی در زمان شاه عباس صفوی به طور کامل ساخته شده‌است. این پل ( به نیت دوازده معصوم ) دارای ۱۲ طاق و دهنه می‌باشد که هر یک بر پایه‌های مستطیل شکل استوار شده‌اند به صورتی که ارتفاع آخرین نقطه طاق‌های قوسی شکل در محل تیزی تا سطح رودخانه حدود ۷ متر می‌باشد. فاصله بین هر پایه با پایه دیگر ۶ متر بوده که در ضلع جنوبی و در قسمت مخالف جریان آب دارای سیل برگردان می‌باشد. طول این پل تاریخی و دیدنی ۱۲۰ متر و عرض آن ۴۰/۶ متر است.

آتشکده آمل

 آرمگاه الرسول آمل مربوط به دوره ساسانیان است و در آمل، محله پائین بازار، در شهر قدیم (عوام کوی) واقع شده و این اثر در تاریخ ۶ اردیبهشت ۱۳۵۴ با شماره ی ثبت ۱۰۶۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بنا

این بنا با توجه به ویژگی‌های خاص معماری در شمار بناهای قرن نهم هجری قمری است و در مقایسه با سایر برج‌های این دوره از وسعت قابل ملاحظه‌ای برخوردار است. ساختمان این بقعه شامل بدنه چهار گوشه و برج مخروطی شکل است و در قسمت فوقانی بدنه دارای مقرنس‌های تزیینی است.

مسجد جامع آمل

 این بنا در محله مسجد جامع یا کاردگر محله آمل واقع گردیده و بنای اولیه آن مربوط به قرن های اولیه اسلامی است . ابن اسفندیار، در تاریخ طبرستان- اوایل قرن هفتم هجری- در خصوص مسجد جامع آمل نوشته : ” مسجد جامع را به ایام هارون الرشید، سنه سبع و سبعین و مائه (1771 ه-. ق)، بنیاد افکندند و متولی عمارت، ابراهیم بن عثمان بن نهیک بود” . سید ظهیرالدین در تاریخ طبرستان و مازندران- اواخر قرن 9 هجری – می نویسد که بانی مسجد، شخصی مالکی مذهب بوده که بعدها نبیره های او از لار قصران برای تعمیر آن می آیند .

گردشگری آمل

مراکز اقامتی:

در گذشته کاروانسراهای آمل و قلعه ها مکان‌های اقامتی برای مسافران به حساب می‌آمده‌اند. این کاروانسراهاو قلعه ها اکنون به صورت آثار باستانی در آمل و شهرستان آمل شناخته شده‌اند. بسیاری از جهانگردانی که به آمل قدیم آمده‌اند در سفرنامه هایشان از این کاروانسرا نام برده‌اند. از کاروانسراهای قدیمی آمل پیش از حمله مغول به این شهر اثری نیست.مهم ترین کاروانسرای کاروانسرای کمبوج (گامبوش) و کاروانسرا شاه میرزا هستند.

امروزه مراکز اقامتی آمل است که بیشتر در مالکیت خصوصی‌اند.چندین هتل در بیرون شهر و دو هتل در شهر و چندین هتل در شهرستان آمل قرار دارد و دو هتل در منطقه هراز در حال احداث است

آمل ، پایتخت علمای جهان

 اگر آمل را در یک کلمه خلاصه کنیم می توانیم بگوییم آمل پایتخت علمای جهان است و در قدیم هم بر همین امر پایتخت فرهنگی جهان اسلام بوده است آمل از دیرباز  زادگاه فیلسوفان،ریاضیدانان،منجمان،محدثان،کاتبان،مورخان،مفسران و طبیبان مشهور در سطح جهان بوده است.

که همچون : استاد ابو علی سینا(عبدالله ناتلی آملی) و استاد زکریا رازی(ابن طبری) و پدر تاریخ جهان جریر طبری،فیلسوف امام فخر رازی،طالب آملی،علامه شیخ الصوفی میر حیدر آملی،علامه بزرگ شیخ فیلسوف حکیم حسن حسن زاده آملی،علامه جوادی آملی(دو ستاره فروزان معاصر در علم و حدیث و ریاضیات و هندسه و فلسفه)،

آمل در اشعار

 در ادبیات فارسی  قدیمی اشعار بسیار زیادی وجود دارد که آمل در آنها ایفای نقش نماید،از اشعار اساطیری گرفته تا اشعار در وصف ایران و آمل،این شهر نقش بسزایی در تاریخ کهن فارسی در جهان داشته است.

از جمله این اشعار:

فردوسی

بیاراست گیتی بسان بهشت

به جای گیا سرو گلبن بکشت

تاریخچه آمل

بعضی ها معتقدند تاریخ آمل با افسانه ها پیوند خرده است.گرچه آمل قدمت آن به اول آریایی ها و قبل از اسلام بر می گردد ولی به خاطر اینکه در زمان آماردها آمل رونق خاصی گرفته و از آن دوره تمام اراضی آمل رونق ویژه ای در تمامی زمینه ها گرفت و از آن جا آمل جدیدی در کنار رود هراز روی کار آمد.در عصر صفوی آمل رونق فراوان گرفت و حکام صفویه به مازندران دلبستگی خاص داشتند. شاه عباس که به آمل علاقه زیاد داشت به دستور او جاده کنار رودخانه هراز آباد شد و در طول راه برای توقف چهارپایان و افراد کاروانسرا ایجاد کردند جاده شوسه‌ای که آمل را به ساری و گرگان وصل می‌کرد، درزمان او احداث شد. از این شهر با عنوان “پایتخت دنیای مسکون” به جهت بزرگی و عظمت آن یاد می شده است.

 

وجه تسمیه آمل

از روزگاران کهن تا به امروز این نام ها بر روی آمل نهاده شده است:اسکیان،آماردها،آماردیان،آمردها،علویان،ایالت طبرستان،هفت شهر،آمله،بام ایران و آمل.آمل در دو دوره در زمان اشکانیان و علویان پایتخت ایران بوده است.و در زمان مرعشیان و هشت دوره حکومت های ایرانی پایتخت طبرستان بوده است.
در مورد وجه تسمیه شهر قدیمی آمل نظریات زیادی گفته شده که بیشتر آن ها بر این اعتقاد هستن که نام اولین گروه از قوم آریای ها که اقوام ساکن کرانه جنوبی دریای مازندران آمارد بوده‌است. نام شهر آمل دگرگون‌شده نام آمارد دانسته‌اند.و بعضی ها بر این اعتقاد هستند که آمل از کلمه اسک گرفته شد است که در آن زمان اشکانیان روستای فعلی اسک را پایتخت اقلیمی خود کرده اند.

معرفی اجمالی شهر آمل

 یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران در شمال ایران ، استان مازندران است که مرکز شهرستان آمل است.این  شهر به بام ایران،و شهر عرفا و فیلسوفان،و شهر هزار سنگر و اولین شهر علویان معروف است.واژه آمل، حرف « آ » در زبان ایرانیان قدیم کاربرد «ضد » داشته و « مُل » به معنی مرگ و « آمل » ترکیبی از ضد مرگ مانند امرداد و مرداد است . آمل به معنی بی مرگ است یعنی  تو را مرگ مباد